Özel gereksinimli kardeşe sahip çocukların ebeveynleşme davranışlarının duygusal ve psikolojik iyi oluşları ile umut düzeyleri üzerine etkisi

Ay,Nebi Burak

Özel gereksinimli kardeşe sahip çocukların ebeveynleşme davranışlarının duygusal ve psikolojik iyi oluşları ile umut düzeyleri üzerine etkisi

dc.contributor.author	Ay,Nebi Burak
dc.date.accessioned	2025-07-23T10:10:40Z
dc.date.available	2025-07-23T10:10:40Z
dc.date.issued	2025
dc.department	Sosyal Bilimler Enstitüsü
dc.description.abstract	Ebeveynleşme davranışı, çocukların erken yaşlarda yetişkin rollerini üstlenmelerine neden olmaktadır. Özellikle özel gereksinimli bireylerin bulunduğu aile ortamlarında, çocuklar sadece kardeş değil aynı zamanda bakım veren, duygusal destek sağlayan bir figüre dönüşebilmektedir. Yüklenilen bu yeni roller çocukların iyi oluş düzeylerini ve gelecekten beklentilerini etkileyebilir. Bu araştırmanın amacı özel gereksinimli kardeşi olan çocuklarda ebeveynleşme davranışlarının duygusal ve psikolojik iyi oluş ile umut düzeylerine olan etkilerini incelemektir. Araştırmaya Mersin ili Tarsus ilçesinde ortaokul ve lise düzeyinde eğitim gören, özel gereksinimli kardeşe sahip, 11-18 yaş aralığındaki 385 çocuk katılmıştır. Katılımcılara Demografik Bilgi Formu, Ebeveynleşme Envanteri, Stirling Çocuklar İçin Duygusal ve Psikolojik İyi Oluş Ölçeği, Çocuklarda Umut Ölçeği uygulanmıştır. Veriler SPSS 27 paket programı ile analiz edilmiştir. Verilerin normallik analizi yapılmış ve verilerin normal dağılım gösterdiği belirlenmiştir. Bu sonuca göre analizler parametrik testler aracılığıyla yapılmıştır. Bu doğrultuda bağımsız örneklem t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA), Pearson korelasyon analizi ve hiyerarşik regresyon analizi uygulanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre ebeveynleşme davranışının algılanan yarar alt boyutu, duygusal ve psikolojik iyi oluş düzeyini anlamlı pozitif yönde etkilemektedir. Çocuklarda umut düzeyi ile duygusal ve psikolojik iyi oluş arasında yüksek düzeyde pozitif ve anlamlı bir ilişki bulunmuştur.
dc.description.abstract	Parentification behaviors lead children to assume adult roles at an early age. Particularly in families with individuals with special needs, children may take on roles not only as siblings but also as caregivers and providers of emotional support. These assumed responsibilities may affect children's well-being and expectations for the future. The aim of this study is to examine the effects of parentification behaviors on emotional and psychological well-being and levels of hope in children who have siblings with special needs. The study sample consisted of 385 children aged between 11 and 18 who attend middle and high schools in the Tarsus district of Mersin, Turkey, and have siblings with special needs. Participants completed a Demographic Information Form, the Parentification Inventory, the Stirling Children’s Emotional and Psychological Well-Being Scale, and the Children’s Hope Scale. Data were analyzed using the SPSS 27 statistical software package. A normality test was conducted, and the data were found to be normally distributed. Based on this, analyses were performed using parametric tests, including the independent samples t-test, one-way ANOVA, Pearson correlation analysis, and hierarchical regression analysis. The findings revealed that the perceived benefit subdimension of parentification behavior had a significant positive effect on emotional and psychological well-being. In addition, a strong, positive, and statistically significant correlation was found between levels of hope and emotional and psychological well-being in children.
dc.identifier.citation	Ay, N.B. (2025). Özel gereksinimli kardeşe sahip çocukların ebeveynleşme davranışlarının duygusal ve psikolojik iyi oluşları ile umut düzeyleri üzerine etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Bölümü Ana Bilim Dalı, Mersin
dc.identifier.uri	https://hdl.handle.net/20.500.12507/3429
dc.institutionauthor	Ay, Nebi Burak
dc.language.iso	tr
dc.publisher	Çağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü
dc.relation.publicationcategory	Tez
dc.rights	info:eu-repo/semantics/openAccess
dc.subject	ebeveynleşme
dc.subject	özel gereksinimli birey
dc.subject	umut
dc.subject	duygusal ve psikolojik iyi oluş
dc.subject	emotional and psychological well-being
dc.subject	parentification
dc.subject	individual with special needs
dc.subject	hope
dc.title	Özel gereksinimli kardeşe sahip çocukların ebeveynleşme davranışlarının duygusal ve psikolojik iyi oluşları ile umut düzeyleri üzerine etkisi
dc.title.alternative	The effect of parentification behaviors of children with special needs siblings on their emotional and psychological well-being and hope levels
dc.type	Master Thesis