Ortaöğretim öğrencilerinin temel psikolojik ihtiyaçlarının karşılanma düzeyleri, öğrenmeye ilişkin tutumları ve matematik kaygıları arasındaki ilişkilerin belirlenmesi

Çelik,  Ahmet

Ortaöğretim öğrencilerinin temel psikolojik ihtiyaçlarının karşılanma düzeyleri, öğrenmeye ilişkin tutumları ve matematik kaygıları arasındaki ilişkilerin belirlenmesi

dc.contributor.author	Çelik, Ahmet
dc.date.accessioned	2025-06-12T06:52:15Z
dc.date.available	2025-06-12T06:52:15Z
dc.date.issued	2025
dc.date.submitted	2025
dc.department	Sosyal Bilimler Enstitüsü
dc.description.abstract	Bu araştırma, ortaöğretim öğrencilerinin temel psikolojik ihtiyaçlarının (özerklik, yeterlilik ve ilişkisellik) karşılanma düzeyleri, öğrenmeye ilişkin tutumları ve matematik kaygıları arasındaki ilişkiyi incelemeyi amaçlamaktadır. Ayrıca, cinsiyet, okul türü, sınıf düzeyi ve ebeveyn öğrenim durumu gibi demografik etkenlerin bu değişkenler üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Araştırma, ilişkisel tarama modeline dayalı betimsel bir çalışma olarak tasarlanmıştır. Araştırmanın evreni, Adana İl merkezinde 2024 – 2025 eğitim ve öğretim yılı içerisinde öğrenim görmekte olan lise (9,10,11 ve 12. Sınıf) öğrencilerinden oluşmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise farklı okulda öğrenim gören 622 kız ve 792 erkek olmak üzere toplam 1414 öğrencidir. Araştırmada veri toplama araçları olarak “Temel Psikolojik İhtiyaçlar”, “Matematik Kaygısı” ve “Öğrenmeye İlişkin Tutum” ölçekleri ile “Kişisel Bilgi Formu” kullanılmıştır. SPSS 29.0 programı kullanılarak analiz edilen verilerin normal dağılım gösterdiği belirlenmiştir. Veri analizinde, "Independent Sample T Testi", "One-Way ANOVA", "Pearson Korelasyon Testi" ve regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, öğrencilerin cinsiyetlerinin temel psikolojik ihtiyaçların karşılanma düzeyleri ve matematik kaygıları üzerinde anlamlı bir etkisinin bulunmadığı, ancak öğrenmeye ilişkin tutumlarında anlamlı farklılıklar olduğu belirlenmiştir. Anne-baba eğitim düzeyindeki artışın, temel psikolojik ihtiyaçların karşılanma düzeylerini yükselttiği, öğrenmeye yönelik olumlu tutumları güçlendirdiği ve matematik kaygısını azalttığı gözlemlenmiştir. Ayrıca, sınıf düzeyi arttıkça matematik kaygısında bir azalma olduğu belirlenmiştir. Genel olarak, öğrencilerin temel psikolojik ihtiyaçları ile matematik kaygısı arasında negatif bir ilişki, öğrenmeye yönelik tutumları arasında ise pozitif bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
dc.description.abstract	This research investigates the relationship between the fulfillment of high school students' basic psychological needs (autonomy, competence, and relatedness), their attitudes toward learning, and mathematics anxiety. It also explores the effects of demographic factors, including gender, grade level, school type, and parental education, on these variables. The study follows a descriptive design based on a relational screening model. The population consists of high school students in the city center of Adana during the 2024-2025 academic year, with a sample of 1,414 students (622 girls and 792 boys) from four schools determined by the Provincial Directorate of National Education. The data collection tools include the "Basic Psychological Needs," "Mathematics Anxiety," and "Attitudes toward Learning" scales, along with a Personal Information Form. Data were analyzed using SPSS 29.0, and normal distribution was confirmed. Statistical methods such as "Independent Sample T-Test," "One-Way ANOVA," "Pearson Correlation Test," and regression analysis were used. The findings reveal no significant effect of gender on the fulfillment of basic psychological needs and mathematics anxiety, although there were significant differences in attitudes toward learning. Differences between students from Anatolian High Schools and Vocational High Schools were observed. Increases in parental education levels were associated with higher fulfillment of basic psychological needs, improved attitudes toward learning, and lower mathematics anxiety. Additionally, mathematics anxiety decreased with higher grade levels. The study concludes that there is a negative relationship between basic psychological needs and mathematics anxiety and a positive relationship between basic psychological needs and attitudes toward learning.
dc.identifier.citation	Çelik, A. (2025). Ortaöğretim öğrencilerinin temel psikolojik ihtiyaçlarının karşılanma düzeyleri, öğrenmeye ilişkin tutumları ve matematik kaygıları arasındaki ilişkilerin belirlenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Bölümü Ana Bilim Dalı, Mersin.
dc.identifier.uri	https://hdl.handle.net/20.500.12507/3411
dc.institutionauthor	Çelik, Ahmet
dc.language.iso	tr
dc.publisher	Çağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü
dc.relation.publicationcategory	Tez
dc.rights	info:eu-repo/semantics/openAccess
dc.subject	Matematik kaygısı
dc.subject	matematik öğretimi
dc.subject	öğrenmeye ilişkin tutumlar
dc.subject	temel psikolojik ihtiyaçlar
dc.subject	Mathematics anxiety
dc.subject	mathematics instruction
dc.subject	attitudes toward learning
dc.subject	basic psychological needs
dc.title	Ortaöğretim öğrencilerinin temel psikolojik ihtiyaçlarının karşılanma düzeyleri, öğrenmeye ilişkin tutumları ve matematik kaygıları arasındaki ilişkilerin belirlenmesi
dc.title.alternative	Determining the relationships between high school students' basic psychological needs fulfillment levels, attitudes toward learning and mathematics anxiety
dc.type	Master Thesis