NEVROTİKLİĞİN İZLERLİK DEĞERLENDİRMEDE ROLÜ

Abstract

Bu çalışmada; nevrotikliğin izlerlik değerlendirmesi süreçlerinde nasıl bir farklılığa yol açtığının incelenmesi amaçlanmıştır. Eysenck Kişilik Envanteri – Gözden Geçirilmiş Kısaltılmış Formu kullanılarak 345 katılımcının nevrotiklik düzeyleri taranmış olup 85 katılımcı yüksek ve düşük nevrotik olarak gruplandırılıp çalışmaya dahil edilmiştir. İki aşamalı olarak dizayn edilen deney serisinde katılımcılara sırasıyla nötr ve duygusal uyaran içeren izlerlik testleri sunulmuştur. Bu izlerlik testleri ise kendi içinde sırasıyla; pozitif, sıfır ve negatif izlerlik türünde olacak şekilde oluşturulmuştur. Bu şekilde, yüksek ve düşük nevrotik grupların farklı uyaran ve izlerlik türlerine göre sergiledikleri izlerlik değerlendirme düzeyleri karşılaştırılmıştır. Deney verileri, IBM SPSS 25 programında bağımsız örneklemlerde t testiyle analiz edilmiş olup sonuçlar, yüksek düzeydeki nevrotikliğin izlerlik değerlendirmedeki tüm uyaran ve izlerlik türlerinde farklılığa yol açmadığını göstermiştir. Yüksek nevrotiklerin nötr uyaranlardan ziyade duygusal uyaranlardaki izlerlik değerlendirme düzeylerinde düşük nevrotiklere kıyasla ayrışma yaşadıkları, bu ayrışmanın hiçbir negatif izlerlik koşulunda gerçekleşmediği bulunmuştur. Düşük nevrotiklerin özellikle duygusal uyaranlardaki izlerliği daha iyi ayırt ettikleri görülmüştür. Bu durumun özellikle olumsuz duygusal uyaranlardaki izlerlik değerlendirme testinde belirginleştiği tespit edilmiştir. Çalışma, özellikle klinik ve bilişsel psikoloji gibi alanlara işlevsel nitelikte katkılar sunmuştur.