| dc.description.abstract | Ergenlik dönemi sorunları yıllardır var olan bir problem olmasına rağmen bu
döneme araştırmacıların, öğretmenlerin ve anne babanın ilgisi son yıllarda artmıştır.
Bütün yaşam dönemlerinde görülebildiği gibi ergenlik döneminde de bireyler istismara
maruz kalabilir. En yaygın ve en az bildirilen istismar türü olan psikolojik istismara
ergenler anne babaları tarafından maruz kalabilirler. Sosyal öğrenme kuramından temel
alan öz yeterlik bireylerin yaşamlarını ve hayat kalitelerini olumlu olarak etkileyen
ancak oluşum aşamasında pek çok farklı faktörden etkilenen bir kavramdır. Bu
araştırmanın amacı ergenlik dönemindeki bireylerin çeşitli değişkenlere göre anne
babadan algılanan psikolojik istismar ve öz yeterlik düzeylerinin farklılaşıp,
farklılaşmadığını incelemektir. Araştırma Konya ilinde yer alan Bosna Hersek Anadolu
İmam Hatip Lisesi, Buhari Kız Anadolu İmam Hatip Lisesi, Selçuklu Cumhuriyet
Anadolu Lisesi, Selçuklu Öztekinler Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi okullarında
öğrenci olan veli izinleri alınmış araştırmaya gönüllü katılımcılar ile yürütülmüştür.
Araştırma örneklemini kolayda örneklem yoluyla seçilmiş 245 kadın, 163 erkek olmak
üzere toplam 408 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak
araştırmacı tarafından hazırlanan Kişisel Bilgi Formu, Telef ve Karaca (2012)
tarafından geliştirilen Çocuklar İçin Öz Yeterlik Ölçeği ve Arslan (2015a) tarafından
geliştirilen Algılanan Psikolojik İstismar Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmada ergenlerin
öz yeterlik ve anne babadan algılanan psikolojik istismar düzeylerinin cinsiyete göre
farklılaşma gösterip göstermediğini incelemek için T-testi’ den; öz yeterlik ve anne
babadan algılanan psikolojik istismar düzeylerinin okul türü, yaş grubu ve gelir
grubuna göre farklılaşma gösterip göstermediğini incelemek için ANOVA’ dan
vii
yararlanılmıştır. Ergenlerin öz yeterlik ve anne babadan algılanan psikolojik istismar
düzeyleri arasındaki ilişki Pearson Korelasyon Analizi kullanılarak hesaplanmıştır. Veri
analizinde SPSS 20 paket program kullanılmıştır. Araştırma sonucunda; ergenlerin
anne babadan algılanan psikolojik istismar ve öz yeterlik düzeyleri arasında anlamlı ve
negatif yönde ilişki bulunmuştur. Ayrıca anne babadan algılanan psikolojik istismar ve
akademik öz yeterlik, sosyal öz yeterlik ve duygusal öz yeterlik arasında da negatif
yönlü anlamlı ilişki tespit edilmiştir. Araştırmanın sonucuna göre ergenlik dönemindeki
bireylerin anne babalarından algıladıkları psikolojik istismar düzeyi arttıkça genel öz
yeterlik, akademik öz yeterlik, sosyal öz yeterlik ve duygusal öz yeterlik düzeylerinin
düştüğü tespit edilmiştir. Araştırma bulgularına göre erkek katılımcıların genel öz
yeterlik ve duygusal öz yeterlik düzeyleri kadınlara göre anlamlı düzeyde daha yüksek
olduğu; akademik öz yeterlik, duygusal öz yeterlik ve yıldırma/ aşağılama alt boyut
puanlarının okul türüne göre farklılık gösterdiği; 18 yaş ve üzeri gruptaki öğrencilerin
akademik öz yeterlik alt boyutu puan ortalamalarının 14-15 yaş grubundaki
öğrencilerinden yüksek olduğu bulunmuştur. Araştırma bulguları göz önüne alınarak
ergenlerin öz yeterlik düzeylerini artırıp psikolojik istismara yönelik koruyucu faktör
oluşturmak için okul rehberlik servisi tarafından atılganlık eğitimi verilebilir; ergenlerin
sosyal ve duygusal öz yeterliklerini geliştirici faaliyetler okul içerisinde
yaygınlaştırılabilir, okullarda ergenlerin yetenek ve becerilerini fark etmelerini
sağlayacak faaliyetler yapılabilir. | en_US |
