Doğal yargıç ilkesi

Abstract

Doğal yargıç ilkesi, adil yargılanma hakkının en temel unsurlarından biridir. Bu ilke, temelde "olağan yargı yolu" ilkesiyle de örtüşmektedir. Her ne kadar 1982 Anayasasında kanuni hakim ilkesi yer alsa da, bunun esasında doğal yargıç ilkesini ifade ettiği savunulmaktadır. Bununla birlikte daha önce 1961 Anayasasında "tabii hakim ilkesi" olarak kendisine yer bulan ilkenin daha sonra değişikliğe uğrayarak kanuni hakim ilkesi olarak ifade edilmesi, burada kanun koyucunun bilinçli bir tercihe gidip gitmediği konusunda kafa karışıklığına yol açmaktadır. Bu nedenle bu çalışmada doğal yargıç ilkesi ile kanuni hakim ilkesini farklı prensipler olarak ele aldık. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde adil yargılanma hakkının temel unsurları ele alınmıştır. İkinci bölümde ise kavramsal olarak doğal yargıç ilkesi ele alınmış, bu anlamda kanuni hakim ilkesinden farkı ortaya konulmuştur. Ayrıca karşılaştırmalı hukukta ve uluslararası insan hakları belgelerinde doğal yargıç ilkesinin kendisine nasıl yer bulduğu ele alınmıştır. Üçüncü bölümde ise Osmanlı Devletinin son döneminden bu güne Türk hukukunda doğal yargıç ilkesinin kendisine nasıl yer bulduğu ve bu hususta karşılaşılan sorunlar ele alınmıştır.

The principle of natural judge is one of the fundamental elements of the right to a fair trial. This principle basically overlaps with th eprinciple of "ordinary judicial remedy". Although the 1982 Constitution includes the principle of legal judge, it is argued that it essentially expresses the principle of natural judge. On the otherhand, the fact that the principle, which was included in the 1961 Constitution as the "principle of natural judge", was later changed and expressed as the principle of legal judge leads to confusion as to whether the legislator has made a conscious choice. For this reason, in this study, we considered the principle of natural judge and the principle of legal judge as different principles. The study consists of three parts. In the first part, basic elements of the right to a fair trial are discussed. In the second part, the principle of natural judge is discussed conceptually, and its difference from the legal judge principle is revealed. It is also discussed how the natural judge principle finds its place in comparative law and international human rights documents. In the third part, how the natural judge principle has found its place in Turkish law since the last period of the Ottoman Empire and the problems encountered in this issue are discussed.