Kitâbu Evsâfı Mesâcidi'ş-Şerîfe'de fiillerin biçim bilgisi incelemesi

Abstract

Anadolu’da 11. ve 12. yüzyılda yazıldığı bilinen Türkçe bir esere şu ana kadar rastlanamamıştır. Oğuzca ilk metinler 13.yüzyılda yazılmıştır. Oğuz Türkçesinin (Batı Türkçesi) bilinen ilk devresi Eski Anadolu Türkçesidir. Selçuklu, Osmanlı, Akkoyunlu, Karakoyunlu, İlhanlı, Anadolu Beylikleri zamanında 13. yüzyıldan 15. yüzyılın ikinci yarısına kadar Anadolu’da Eski Anadolu Türkçesi yazılıp okunmuştur. Çalışmaya konu olan eser ise 14. yüzyılda Anadolu’da yazılmıştır. Çalışmada eser, önce transkripsiyonlu metne aktarılmış, sonra da Türkiye Türkçesine çevrilmiştir. Eserdeki fiiller yapı bakımından incelenirken Eski Anadolu Türkçesinde 14. yüzyılda kullanılan fiilleri de dönemdeki mevcut eserlerden hareketle saptamak suretiyle literatürdeki eksiklik de kapatılmak istenmiştir. Çalışmanın birinci bölümü olan “GİRİŞ”te araştırmanın konusu, amacı, önemi, kuramsal çerçevesi, yöntemi ve sınırlılıkları üzerinde durulmuştur. İkinci bölüm olan “ARAŞTIRMANIN BÖLÜMLERİ”nde Eski Anadolu Türkçesinin öncesi ve sonrası, eserin yazıldığı sırada Anadolu’nun durumu, Ahmet Fakih ile eserleri, eserin özellikleri ile hakkında yapılan çalışmalara değinilmiştir. Üçüncü bölüm olan “İNCELEME”de önce fiillerin biçim bilgisi açısından değerlendirmesi ve sözlük-dizini, daha sonra “İlgili Yapım Ekleri”nin etimolojisi ve dizini sunulmuştur. Dördüncü bölümde ise “SONUÇ VE ÖNERİLER” yer almaktadır.

A Turkish work written in Anatolia in the 11th and 12th centuries has not been found so far. The first texts in the Oghuz language were written in the 13th century. The first known circuit of Oghuz Turkish (Western Turkish) is Old Anatolian Turkish. Ancient Anatolian Turkish was written and read in Anatolia from the 13th century to the second half of the 15th century during the Seljuk, Ottoman, Akkoyunlu, Karakoyunlu, Ilhanli, Anatolian Principalities. The work we study was written in Anatolia in the 14th century. In this study, said the work, were transferred to the transcribed text first, then Turkey has been translated into Turkish. While the verbs in the work were examined morphologically, the deficiencies in the literature were eliminated by determining the verbs used in the 14th century in Old Anatolian Turkish in the existing works of the period. In the first part (INTRODUCTION); the subject, purpose, importance, theoretical framework, method and limitations of the research are emphasized. In the second part (LITERATURE); before and after the Old Anatolian Turkish, the condition of Anatolia at the time of writing the book, Ahmet Fakih's works, the features of the work and the studies about the work were mentioned. In the third section (ANALYSIS), the morphological evaluation of the verbs and the dictionary-index of the verbs, and then the etymology and index of the "verbsuffixes" are presented. The fourth part consists of "GENERAL DICTIONARY". In the last section, "CONCLUSIONS AND RECOMMENDATIONS" are included.