CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK ÖYKÜLERİNDE MERKEZ-TAŞRA BAĞLAMINDA YOL KRONOTOPU VE ANLATICI İLİŞKİLERİ
Yükleniyor...
Tarih
2021
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Taşraya yönelik ilgi II. Meşrutiyet’ten sonra devlet politikası haline gelmiş, Cumhuri yet döneminde bu politika devam ettirilmiştir. Taşraya ulaşmak için öncelikle fiziksel
mesafenin ortadan kaldırılması gerekmektedir. Cumhuriyet döneminde yolculuk
böylece siyasal-toplumsal bir işlev üstlenmiştir. Dönemin yolculuğa yüklediği bu
işlev, kurmaca eserlere yansımış ve yolculuk Mihail Bahtin’in tanımladığı şekliyle bir
krotonopa dönüşmüştür. Bu çalışmada belirli kriterlere göre seçilmiş Cumhuriyet
dönemi öykülerinde merkez ile taşra arasında yapılan yolculukların anlatıcı seçimini
şekillendirmesi üzerinde durulmuştur. İlgili örneklerde merkezden taşraya yapılan
yolculukları anlatan öykülerde büyük oranda birinci şahıs anlatıcı, taşradan merkeze
yapılan yolculukları anlatan öykülerde ise bütünüyle üçüncü şahıs anlatıcı kullanıl dığı tespit edilmiştir. Böylece taşraya yolculuk yapan merkez kökenlilerin genellikle
kendi deneyimlerini kendi ağızlarından anlattıkları, buna karşılık merkeze yolculuk
yapan taşra kökenlilerin öykülerinin ise daima üçüncü şahıs anlatıcı tarafından do laylı bir şekilde aktarıldığı görülmüştür. Denebilir ki bütün anlatıcılar merkez kökenli dir; taşra kökenlilere anlatıcı konumu verilmemiştir. Bunu ortaya koyabilmek için
Cumhuriyet dönemi olarak adlandırılan 1923-1950 yılları arasında öykücü kimliğiyle
tanınmış 19 yazar seçilmiş ve bu yazarların ilgili dönemde yayımladıkları öykü kitap ları taranmıştır. Bu öykülerden yalnızca taşradan merkeze ve merkezden taşraya
yapılan yolculukları anlatan örnekler değerlendirmeye alınmıştır. Öyküler öncelikle
birinci ve üçüncü şahıs anlatıcılara göre ayrılmış; ardından bu ayrımın merkez ile
taşra arasındaki yolculuğun yönüyle ilişkisi irdelenmiştir.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Cumhuriyet dönemi Türk öykücülüğü, yolculuk, kronotop, anlatıbilim, anlatıcı.
