Türkiye'de parti içi demokrasi

Abstract

Gerçek anlamda siyasi partilerin ortaya çıkması, demokrasi kavramına göre oldukça yeni olmasına rağmen siyasi partiler, demokrasinin vazgeçilmez unsuru olmuştur. Parti içi demokrasi, demokratik kuralların parti içinde uygulanmasıdır. Yani parti içinde herhangi bir kişi veya grubun üstünlüğü ya da baskısı olmaksızın düşüncelerin özgürce paylaşıldığı demokratik uygulamalar olmalıdır. İktidara gelen partiler, ülke genelinde uygulayacağı demokratik yapının benzerini kendi iç işleyişlerinde de uygulamak zorundadırlar. Bu çalışmada siyasi partilerin iç örgütlenmeleri, genel seçimlerde aday belirleme yöntemleri ve parti içi siyasal karar alma ve uygulamaları açısından siyasi parti içinde demokratik bir işleyişin olup olmadığı incelenmiştir. Bu incelemeyi yaparken parti içi demokrasiyi etkileyen faktörlere ve Siyasi Parti Kanunu'ndan parti içi işleyişin demokratikliğini etkileyen maddeler ele alınmıştır. Aynı zamanda AKP, CHP ve MHP'nin tüzüklerinden parti içi demokrasiyi etkileyen maddeler karşılaştırılmıştır. Sonuç olarak ülkemizde partilerin iç yapılanmasına baktığımızda, oligarşik eğilimler ve liderlik egemenliği görülmektedir. Bu durumu önlemek için ise Anayasa Mahkemesi'nin parti içi demokrasi ilkelerine aykırılık hususunda, partilere maddi bir yaptırım cezası öngörmeli ve Siyasi Partiler Kanunu'nda milletvekili aday belirleme yönteminde, partilere adaylarını ön seçimle belirleme zorunluluğu getirilmelidir. İktidar parti liderlerine, parti içinde mutlak hâkimiyet sağlayan anayasal haklara düzenleme getirilmelidir. Örneğin, Başbakan'ın bakanları belirleme yetkisi, milletvekillerini bakan olmak arzusuyla Başbakan'a daha bağlı kılmaktadır. Aynı zamanda partilerin genel başkanlarına başarısız olmaları halinde dönem sınırlaması getirilmelidir.

Political parties have become irreplaceable components of democracy even though the appearance of political parties in real terms is quite new compared to the concept democracy. In-party democracy means the implementation of democratic rules within the party. In other words, there must be democratic executions within the party in which opinions are shared freely without any pressure and dominance of any person or groups. The parties which come into power have to execute the similar type of democratic structure which they will put into practice throughout the country in their internal affairs. This study was carried out to investigate whether there is a democratic process within the parties in terms of their internal organizations, nomination methods for general elections, decision-making and execution processes or not. During this investigation, the factors that affect the in-party democracy and the items that affect the democratic in-party functioning from the Political Parties Law were dealt with. At the same time, the items which affect the in-party democracy existing in the constitution of Justice and Development Party (AKP), Republican People's Party (CHP) and the Nationalist Movement Party (MHP) were compared. Consequently, oligarchic tendencies and leader's domination are observed when the internal organizations of the political parties in our country. So as to prevent this, the Constitutional Court must project a pecuniary enforcement for the parties in terms of opposition to the principles of in-party democracy and primary elections must be obligated during the nomination process for members of parliament in the Political Parties Law. The constitutional rights which provide the party leaders who are in power with autarchy within the party must be reregulated. For example, the Prime Minister's authority to define the ministers make the members of parliament to become blind obedient to the Prime Minister for becoming a minister. At the same time, period limitation must be put into practice for the political party leaders when they are considered unsuccessful.