Örgütsel Bağlamda Tükenmişlik Tepkisinin Gelişmesinde Kişilik Özelliklerinin Rolü

Abstract

Örgütsel bağlamda, yoğun çalışma ortamının getirdiği yorgunluk, tatminsizlik ve stres gibi birçok olumsuz duygular, çalışanlarda bir tükenmişlik tepkisinin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bu çalışmada, çalışanlarda görülen bu tükenmişlik tepkisinin açıklanmasında etkileri olduğu değerlendirilen kişilik özelliklerine odaklanılmış ve kişilik özelliklerinin tükenmişlik süreçlerindeki rolleri araştırılmıştır. Araştırma kapsamında 313 ilköğretim öğretmeninden toplanan veriler, yapısal eşitlik modeli kurularak analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular, tükenmişlik boyutlarından duygusal tükenmenin açıklanmasında kişilik boyutlarından, dışadönüklük, duygusal denge ve özdisiplin boyutlarının; duyarsızlaşma boyutunun açıklanmasında dışadönüklük, uyumluluk ve özdisiplin boyutlarının; kişisel başarı hissi azalmasında ise yalnızca özdisiplin boyutunun etkisi olduğunu ortaya koymuştur. Tüm bu bulgular tükenmişlik tepkisinin açıklanmasında kişilik özelliklerinin önemli etkileri olduğunu göstermiş ve ulaşılan sonuçlar, ilgili yazında yer alan çeşitli çalışmaların sonuçları ışığında tartışılmıştır.

Several negative emotions as stress, tiredness and dissatisfaction within intense work environment in the organizational context can give employees to develop a burnout response. We focused the personality as have an impact in predicting the emerging burnout response in employees, and we explored the roles of the personality in the burnout processes. The data, gathered from 313 primary school teachers, were analyzed with using structural equation modeling. Results showed that personality dimensions as extrovert, emotional stability and conscientiousness predicted the emotional exhaustion; extrovert, agreeableness and conscientiousness predicted the depersonalization; and just conscientiousness predicted the reduced personal accomplishment as dimensions of burnout response. All the results suggested that personality characteristics had important effects in predicting burnout response dimensions and the implications were discussed in the light of the findings of the studies in related literature.