ADANA ÂŞIKLIK GELENEĞİNDE ÂŞIK ALİ ANBARCI

Abstract

Âşıklık geleneği köken olarak kam, şaman ve baksılık mesleklerine dayanan ve bunlardan gelişim gösteren, yeni bir geleneğe ve icra töresine sahip olan bir yaratı alanıdır. Türk halk kültürü içinde önemli bir yere sahip olan âşıklık geleneği, kendine has kuralları ve icrası olan bir hazinedir. Âşıklar, içinde bulundukları toplumun duygu ve düşüncelerini dile getirmiş ve Türk kültürünün bugünlere ulaşmasında bir köprü vazifesi görmüşlerdir. Yapılan araştırmalar ve incelemeler sonucunda Adana yöresinde âşıklık geleneğinin yüzyıllardır süregeldiği tespit edilmiştir. Bu açıdan bakıldığında Adana yöresi âşıklık geleneğinin incelenmesi gereken konu olarak karşımıza çıktığı görülmektedir. Tezin konusunu Adana âşıklık geleneğinde Âşık Ali Anbarcı’nın hayatı, sanatı ve eserleri oluşturmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Adana yöresi âşıklık geleneği çevresinde yetişen Âşık Ali Anbarcı’nın edebi yönünü birçok açıdan ele alarak, onun Adana âşıklık geleneği içerisindeki yerini tespit etmek ve kapsamlı olarak bilim dünyasına tekrar tanıtmayı amaçlamaktır. Badeli âşıklardan olan sanatçının eserlerinde aşk, tabiat, yiğitlik, millet, Yörükler gibi tarihsel ve sosyal konular ağırlıklı olarak yer alır. Bu çalışmada, öncelikle âşığın doğup büyüdüğü Adana yöresi tanıtılmaya çalışılmıştır. Âşık Ali’nin 434 şiiri konularına göre tasnif edilerek şekil, içerik ve üslup bakımından ayrıntılı bir biçimde tahlil edilip gelenekteki yeri belirlenmeye çalışılmıştır. Tez çalışmasında tema ve içerik analizine dayalı betimsel analiz, yöntem olarak kullanılmıştır. Veriler nitel araştırma yöntemi olan doküman, gözlem ve görüşme tekniği kullanarak elde edilmiştir. Ayrıca, Âşık Ali’yle ilgili kaynak kişilere de ulaşılarak elde edilen veriler çalışmada kullanılmıştır. Öte yandan âşıklık geleneği ve âşık edebiyatı üzerine yazılmış eserler literatür taraması yapılarak incelenmiştir. Çalışma sırasında yararlanılan kaynaklar kaynakça bölümünde yer almıştır.