Kız çocuklarının gözünde aile şirketinde çalışmak: Bir alan araştırması

Abstract

Aile şirketleri, ülke ekonomilerinin gelişimine en büyük katkıyı sağlayan özel teşebbüsler içinde yer almaktadır. Aile şirketlerinde genel eğilim işletmenin yönetiminin gelecek nesle bırakılması yönündedir. Aile şirketleri tüm çocuklara açık bir yapı sergilese de kız ve erkek çocuklara yönelik tutumlarda farklılık olduğu görülmektedir. Babalar kız çocuklarına güvenemeyip aile işletmelerini erkek çocuğa devretme yoluna gitmektedirler. Oysa kız çocuk, aile işletmesinde daha kolay başarı sağlamaktadır (Semerci, 2008: 89). İlgili literatürde yapılan araştırmaların sonucunda aile şirketlerindeki kadınların, erkeklere oranla daha az biçimsel role sahip olduğu ve az sayıda kadının tepe yönetimde görev aldığı görülmektedir. Bu bağlamda, cinsiyet rolünün etkisiyle günlük hayatta geri planda kalan kadınlar ve kız çocuklarının diğer işletmelerde olduğu gibi aile işletmelerinde de geri planda kaldığı görülmektedir. Başka bir deyişle, aile işletmelerindeki ataerkil yapı kadınların yönetim kademesinde yükselmesine engel teşkil etmektedir. Bu çalışmada Adana ilinde faaliyet gösteren aile şirketlerinde çalışan kız çocuklarının aile-üyesi çalışan olarak karşılaştıkları sorunlar ve onları aşma stratejileri ile onlara göre aile şirketlerinde çalışmanın avantajlarını ortaya çıkarmak amaçlanmıştır. 19 kişiyle yapılan derinlemesine mülakatlar 3 ay sürmüş ve toplanan verilerin analizi yapılmıştır. Yapılandırılmış görüşme formunda yer 6 başlık yer almaktadır. Bunlar cevaplayıcının şirkete katılım, aile ilişkileri, iş ilişkileri, iş ve aile çatışması, yetki-devir konusu, şirketle ilgili temel bilgiler olarak sıralanmış ve bu başlıklar altında analiz edilmiştir. Çalışmanın sonuçları incelendiğinde Aile şirketlerinde çalışan kız çocuklarının yaşadığı sorunların başında cinsiyet ayrımı, iş dünyasında başarılı olabilmek için bir erkeden daha çok çalışmaları gerektiği ve mesai saatleri uzunluğu nedeniyle aile-iş yaşamı arasında dengeyi sağlayamaması yer almaktadır. Bu görüşlerin yanı sıra aile şirketlerinde aile-üyesi çalışan olmanın en belirgin avantajları ise iş yerinde özgür davranabilme imkanı, çalışma saatlerindeki esneklik, üst statülere daha kolay gelebilme ve kendi fikirlerini kolaylıkla gerçekleştirebilme olarak sıralanmıştır. Aile şirketlerinde çalışan kız çocuklarının şirketlerine kendi kişisel kararları sonucunda katıldıkları görülmektedir. Aile şirketlerindeki kız çocukların şirkette çalışmaya başladıktan sonra aile bireyleri ve özellikle baba-kız evlat ilişkisinin değişmediği görülmektedir. Ancak kız çocuklarının aile şirketlerinde çalışmaya başladıktan sonra aileden olmayan üyelerin (müşteriler ,alıcı ve satıcı tedarikçiler) kendilerine karşı tavırlarda farklılık olduğu görülmüştür. Bu tavırlardaki farklılıkların büyük kısmı olumlu olduğu görülmektedir. Yetki devri sürecinde ana sorunların başında, babanın kızlarına olan güvensizliği ve sorumlulukla aynı oranda yetki verilmemesi şeklinde sıralanmaktadır.

Family companies are the biggest contributors to the development of the national economy in the private sector. General trends in family businesses are to leave the business management to the next generation. In Family businesses, an open structure for all children is seen, however attitudes to girls and boys differ in families. Fathers leave sons the business because of distrust to daughters. However, daughters in family-run business are closer to success (Semerci, 2008: 89). As a result of studies in the literature, women in the family business have less formal role and fewer women are at the top management staff. In this context, the role of gender in everyday life effects women remaining them in back row in families. In other words, in the patriarchal structure of the family business hinders women to rise and be at the top management. Therefore, the definition of the situation of daughters in family businesses is important. Exploring the potential of daughters in family businesses is essential to provide more efficient integration in family business. Growth of family businesses to survive and create long-term objectives and shaping in addition to the recent strengthening of their position in families are also connected to the matter. The position and situation of daughters in the family business and increasing the power of investigation have revealed the need of research. In this study, daughters in family companies in Adana City, "their roles in Family business for assets of a successful resume and the importance of working in family firms, their situation, advantages-disadvantages to determine, the thoughts have been targeted to be obtained by the light of the structured interviews. Interviews with 19 people lasted in 3 months and collected data is analyzed. Structured interview form includes 6 titles. These companies respondent participation, family relationships, work relationships, work and family conflict, the powers-speed subject, ranked as basic information about the company and were analyzed under this heading. Results of the study, essential problems of daughters are gender discrimination, working more than men to be successful, unbalancing family and business lives because of long working hours. The biggest advantages of working for family business are to act freely and to have upper status easily in working place, flexible working hours, realizing own plans easily. It is seen that daughters working in the family companies joined in business with their own personal decisions. Daughters in the family companies, the father-daughter relationship has not changed after daughters started working in the family business. However, daughters and their relations with the non-family members (customers, suppliers, buyers and sellers) differed mostly positively. In the process of devolution, main problems between father and daughters are distrust and avoiding daughters to leave authority.