Enron olayı’nı doğru okumak-I: Bir çözümleme denemesi
Özet
Enron’un çöküşünü bir dizi faktörün bileşik bir sonucu olarak değerlendirilmek gerekmektedir. Türkiye’de bir Enron skandalı ile karşılaşmamak için olayın nedenleri doğru teşhis edilmek durumundadır. Enron’un hızlı yükseliş ve çöküşünde üst yöneticilerin kişisel özellikleri ile bağımsız denetim firmasının ihmâl ve yetersizlikleri ön plana çıkarılmaktadır, ancak söz konusu kişilerin siyaset kurumu ile gereğinden çok yakın kişisel ve parasal ilişkileri, düzenleyici kuruluşların mevcût şirket uygulamalarını onaylayıcı tutumları, medyanın Enron etrafında sanal bir başarı hikâyesi kurgulaması, Enron çalışanlarının şirketle ilgili olumsuz gelişmelere gözlerini kapatması, sürekli borçlanma gereksinimi içindeki Amerikan ekonomisinin tahvil ve hisse senedi piyasalarına daima ve daha çok dış ve iç yatırımcı çekmek amacıyla Enron’a benzeyen şirket performansları görmek istemesi, analistlerin yanıltıcı şirket analizleri, akademyanın kamuyu eleştirmeyerek ve fakat genellikle överek olağanüstü başarı hikayelerini öğretmesi, ihtiyatlı davranmayarak oluşturulan yapay finansal oyun zincirine katılmaktan çekinmeyen kredi ve finans kuruluşları ve yıldan yıla yükselen getirilere bakarak karar veren miyop yatırımcılar gözden kaçırılmaktadır. Durum böyle kabul edilirse, kurumsal yönetimin hemen bütün mekanizmaları, finansal raporlama sürecinin bütün oyuncuları ve malî sistemin bütün unsurlarının Enron olayında az çok etkisinin olduğu teslim edilecek, çözüm önerilerinin bireysel değil, kurumsal ve sistemik temelde geliştirilmesi daha rasyonel olacak, hatta yönetici ve denetçilerin sorumlulukları bile bu bağlam içinde daha iyi anlaşılacaktır. The collapse of Enron had better to be be evaluated as a resultant of a series of contributing factors. In order for not facing with a Turkish Enron, the underlying causes of this event must be correctly detected. In the rapid rise and fall of Enron, the public usually put the blame on the personal characteristics of top Enron executives and the inability and negligence of Arthur Andersen auditors, but the political relations of Enron executives which cannot be regarded at arms’ length, regulatory agencies’ reluctance to object present Enron policies and practices, the media’s construction of an imaginary Enron miracle, Enron employees’s indifference to adverse financial information about the company, American economy’s increasing borrowing requirement and eagerness to attract more of investors from abroad and within the country to its markets with the help of Enron-like corporate performances, financial analysts' misleading analyses regarding Enron, the academia’s teaching the case of Enron by not criticising but by praising and investors’ appetite to have ever-growing rate of returns have usually been overlooked. If this is the case, it should be admitted that almost all corporate governance mec hanisms, all components in the financial reporting process, and even all the players of the financial system have more or less an effect on the occurrence of the Enron debacle. Thus, the remedies should focus on overco ming not some individual weaknesses but the failures of the financial system; in fact the responsibilities of executives and auditors can better be unsterstood within this broader context.
