İşyerinde psikolojik taciz ve yıldırmanın işten ayrılmalar üzerine etkisi: Bankacılık sektöründe bir inceleme

Abstract

Çalışma hayatında mobbing, bir kişiye veya bir gruba yönelik düşmanca tutumları ve davranışları içeren, her türlü yıldırma, sindirme, bastırma ve dışlama süreci şeklinde ele alınmaktadır. Çalışma hayatının aktif çalışanlarını, pasif çalışanlara dönüştürmeyi veya onları yok etmeyi amaçlayan genellikle soyut fakat bazen somut bir saldırı biçimidir. Duygusal saldırı olarak da nitelendirilebilen mobbing, saldırıya hedef olan kişi üzerinde psikolojik bir baskı yaratarak, onun çalışan kimliğini düzenli, sürekli ve ısrarcı saldırılarla ortadan kaldırmayı amaçlamaktadır. Çalışma 2012 yılında Adana ili Çukurova ilçesinde faaliyet gösteren özel bankalarda çalışanlar üzerine uygulanmıştır. Çalışmada bankacılık sektöründe çalışanların mobbing karşısında tutumları ve mobbinge maruz kalan çalışanların işten ayrılmalarına neden olup olmadığını öğrenilmeye çalışılmıştır. Çalışma da anket uygulaması yapılmıştır. Veri elde edebilme adına ilk aşamada belirlenen 167 kişiye anket dağıtılmıştır. Geri dönen anket sayısı 123 olmasına rağmen, anketi geçerli sayılan 100 kişi üzerine analiz uygulanmıştır. Örneklem seçilirken rastgele düşünülmüş ve herhangi bir departman ya da grup seçilmemiştir. Bu bakımdan analizin geçerlilik ve güvenirliği vardır. Çalışmada yöntem olarak faktör analizi, ki kare testi ya da fisher testi ile Kruscall Wallis testleri ve Hamilton anksiyete ölçeği yöntemleri kullanılmıştır. Çalışmanın sonucunda mobbing kavramının cinsiyet dağılımına ait bulgularına göre; çalışanların mobbinge uğradığı ve ayrıca cinsiyete bağlı olarak mobbing türünün; asılsız dedikodular üretilmesi, cinsel imalarda bulunulması ve cinsel tacize maruz kalabilme düşüncesinin hakim olduğu istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p < 0,05). Çalışanların işi seçme nedenine göre Likert karşılaştırmasında ise başka iş olmadığı için bu sektörde çalışanların diğerlerine göre daha çok mobbinge maruz kaldıkları saptanmıştır (p < 0,05). Diğer değişkenlerde ise istatistiksel olarak anlamlı ilişki bulunmamıştır (p > 0,05). Hamilton anksiyete ölçeği sonuçlarına bakıldığında 27,2±8,1 ile başka bir iş bulamadıkları sebebiyle çalışma hayatlarını sürdürdükleri tespit edilmiştir. Ayrıca Hamilton anksiyete ölçeği genel olarak incelendiğinde, başka iş bulamadıkları için bu sektörde çalışanların en yüksek anksiyeteye sahipken, bu işi severek yapanların en düşük anksiyeteye sahip oldukları sonucuna varılmıştır (p<0,05).

Mobbing in working life is generally dealt with as anger-hostility and behaviours, every kind of intimidation, suppression, repression and ostracism towards an individual or a group. It is a kind of generally abstract but sometimes concrete way of attack aiming to turn over the active employers of the working life into passive ones. Mobbing, which can be defined also as emotional attack, aims at eliminating the working identity of the individual who became the target of attack by creating psychological pressure and regular, constant and insistent aggression. This study was carried out on the employees who were working in private banks in Çukurova district of Adana in 2012. The purpose of the study was to find out the attitudes of employees working in the banking sector towards mobbing and if mobbing results in quitting their jobs. A questionnaire was conducted in the study. In order to obtain data, the questionnaire was given to 167 employees at first. Although 123 questionnaires returned, 100 valid questionnaires were taken into analysis. The sample of the study was defined randomly and not any departments or groups were selected. In this respect, the analysis is valid and reliable. The methods that were used in this study were factor analysis, chi-square test or Fisher test, Kruscall Wallis tests and Hamilton anxiety scale. The study revealed that the employees were exposed to mobbing according to the findings of gender distribution. Moreover, bringing groundless rumours out, dropping sexual hints and the idea of being subjected to sexual harassment were found statistically significant according to the type of mobbing depending on the gender (p<0.05). According to Likert comparison about the reason of employees choosing the job, it was found out that the employees who were working in this sector as they did not have any other job opportunities were exposed to mobbing more than the others (p<0.05). No statistically significant differences were found in other variables (p>0.05). When the results of Hamilton anxiety scale were studied, it was observed that the employees continued their working lives as they could not find any other jobs with 27.2±8.1. Besides, the Hamilton anxiety scale was analysed in general, it was concluded that the employees who were working in this sector as they could not find any other jobs had the highest anxiety while the employees who were working in this sector fondly had the lowest anxiety (p<0.05).