HATAY DÖRTYOLLU ÂŞIKLAR EMİN CAN VE MUSTAFA CENGİZ’E AİT ŞİİRLERİN İŞLEVSEL TEORİ BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Abstract

Aşıklık geleneğinin kökleri^, eski Türk topluluklarında yer alan kam, şaman, baksı isimleriyle tanınan, kopuz eşliğinde söyledikleri sözlü kültür ürünlerinin günümüze taşınmalarını sağlayan ozanların ilk yerleşim yeri olan Orta Asya’ya dayanmaktadır. Gelenek yüzyıllar boyunca gelişim ve değişim içinde olmasına rağmen günümüzde çözülüş süreci yaşamaktadır. Ozanlardan aşıklara evrilen gelenekte, aşıkların rolü toplumun acılarına, sevinçlerine, dertlerine, kederlerine, toplum içindeki aksaklıklara, gelenek ve göreneklerin aktarımına olanak sağlamak ve bireylerin, toplumların sesi olmaktır. Âşıklık geleneğinin kendi içinde oluşturduğu kuralları vardır. Hatay ili aşıklık geleneğinin yok olmasını önlemek, geleneğin devamlılığını sağlamak amacıyla il ve ilçe bazında şiir şölenleri ve anma geceleri düzenlemektedir. Toplumun sözcüsü olan aşıklar, yaşadıkları döneme ışık tutarken yöre halkının yaşamı içerisindeki her çeşit konuyu işlemişlerdir ve bunu yaparken kültür aktarımı işlevini de yerine getirmişlerdir. 21. yüzyıl aşıklarından olan ve Hatay’ın Dörtyol ilçesinin Ocaklı Köyü’nde yaşayan aşıklarımızdan Aşık Mustafa Cengiz ve Aşık Emin Can şiirlerinde, yöre kültürüne ait olan her türlü konuyu geçmişten günümüze işleyerek yörenin sosyo-kültürel özelliklerini yeni nesillere aktarmışlardır. Gelenekten beslenen aşıklarımız değişen teknolojik gelişmelere de uyum sağlayarak facebook ve YouTube gibi iletişim araçlarını da kullanmışlardır. Edebi araştırmalar içerisinde aşıkların şiirleri şekil, tür ve içerik bakımından detaylı olarak incelenmiştir ancak işlevsel teori bağlamında yeteri kadar inceleme yapılmamıştır. Bu çalışmada yer alan aşıklarımızın şiirleri bu nedenle Bascom’un Folklorun Beş İşlevine uygunlukları açısından karşılaştırmalı olarak incelenmek istenmiştir. Bu araştırmada elde edilen bilgiler yazılı ve sözlü kaynaklar ışığında bilimsel bir çalışma niteliğindedir