ÖZEL GEREKSİNİMLİ ÇOCUĞA SAHİP OLAN EBEVEYNLERİN YALNIZLIK, ALGILANAN SOSYAL DESTEK VE EBEVEYN ÖZ YETERLİĞİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ

Abstract

Bu çalışma, özel gereksinimli çocuğu olan ebeveynlerin yalnızlık, algılanan sosyal destek ve ebeveyn öz yeterliği düzeylerinin birbirleriyle ve sosyodemografik faktörlerle birlikte incelenmesi amacıyla özel eğitim ve rehabilitasyon merkezinde eğitim gören öğrencilerin ebeveynleri ile yapılmıştır. Ebeveynlere UCLA Yalnızlık Ölçeği, Algılanan Sosyal Destek Ölçeği, Ebeveyn Öz Yeterlik Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu uygulanmıştır. Bağımsız iki grup arasındaki farkı test etmek için t-testi, ilişkisiz birden fazla grup arasında ANOVA, ölçekler arasındaki ilişkiyi değerlendirmek için Pearson korelasyon katsayısı kullanılmıştır. Sonuçlar incelendiğinde anneler babalara kıyasla daha yüksek sosyal destek algısı göstermiştir. Genç ebeveynler, daha yüksek öz yeterlilik, daha düşük yalnızlık düzeyine ve daha yüksek sosyal destek algısına sahiptir. Değişkenler medeni duruma göre incelendiğinde evlilerin algıladıkları sosyal destek bekârlara kıyasla daha yüksektir. Üniversite mezunu ebeveynlerin ebeveyn öz yeterlik düzeyi ilkokul mezunu ebeveynlere kıyasla daha yüksektir. Genel olarak eğitim seviyesi yalnızlık hissiyle ters orantılı, algılanan sosyal destek ile doğru orantılı olarak bulunmuştur. Çalışmayan ebeveynler çalışanlara kıyasla daha yüksek yalnızlık hissetmektedir. Ebeveynlerin gelir düzeyi düştükçe yalnızlık hissi artmaktadır. Ailede başka özel gereksinimli birey yoksa ebeveynlerin algıladıkları sosyal destek düzeyi artmaktadır. Ebeveynlerin yalnızlık düzeyi başka bakım veren olma durumunda azalmaktadır. Özel gereksinimli çocuğun erkek olması durumunda ebeveynlerin yalnızlık hissi artmaktadır ve algılanan sosyal destek düzeyi azalmaktadır. Çocuğun yaşı arttıkça ebeveyn öz yeterlik düzeyi düşmektedir. Özel gereksinimli çocuğu olan ebeveynlerin ebeveyn öz yeterlik düzeyi ile yalnızlık düzeyi arasında negatif yönde zayıf bir ilişki vardır; algılanan sosyal destek arasında pozitif yönde zayıf bir ilişki vardır. Ebeveynlerin yalnızlık ve sosyal destek düzeyleri arasında negatif yönde orta düzeyde ilişki vardır. Sonuçlar, özel gereksinimli çocuğu olan ebeveynlerin sosyal destek, öz yeterlilik ve yalnızlık düzeyleri arasındaki karmaşık ilişkileri vurgulayarak, bu ebeveynlerin yaşadığı zorlukları anlamak ve destek sağlamak için bireysel ve sosyal düzeyde müdahalelerin geliştirilmesinin önemini ortaya koymaktadır