ADANA İŞGAL KOMUTANI BREMOND’UN ANILARI ÜZERİNE DEĞERLENDİRME

Abstract

Birinci Dünya Savaşı sonunda imzalanan Mondros Anlaşması sonrasında Adana, coğrafya ve strateji bakımından İngiltere’nin ve Fransa’nın mücadele alanlarından olmuştu. Fransa siyasi baskısını artırarak 15 Eylül 1919’daki Suriye İtilafnamesi’yle amacına ulaşmış, İngiltere’den istediğini almış, Adana bölgesinde etkin aktör durumuna gelmişti. Çukurova bölgesinde Ermeni Devleti kurma vaadiyle Ermenileri ateşleyen Fransa, Çukurova şemsiyesiyle Dörtyol, Tarsus, Adana, İskenderun ve Mersin’i işgal edip, işgalin yönetimini Albay Edouard Bremond’a teslim etmişti. Suriye İtilafnamesi gereği Çukurova’yı terk eden İngiliz birliklerinin yerine, Fransız Bremond’un yönetimine sayıca kabarık Ermeni askerleri ve farklı gruplardan toplanan Afrika birlikleri tahsis edilmiştir. Emrindeki kuvvetin büyüklüğü nedeniyle Adana bölgesinde tam hâkimiyet kurduğuna karar veren Albay Bremond, ilk günden itibaren bölge halkına sert davranmaya, züllüme başlamıştır. Kuvayi Milliye güçlerinin etkin ve kararlı mücadelesi sayesinde Adana’da ummadığı şekilde şaşıran, yönetim kabiliyetini ve inisiyatifini yitiren Albay Bremond, hatıratında kendi emir komuta ve idare anlarını her ne kadar olduğundan değişik aktarmaya çalışsa da çok tartışılan bir yönetici olmuştur. Bu çalışma ile Albay Bremond`un Çukurova’nın işgalinde görevine ilişkin anılarını topladığı, Paris’te 1921 yılında Imprimerie Nationale yayınevi tarafından yayınlanan, Fevzi Dural tarafından dilimize çevrilen hatıratla ilgili tartışmalı konular araştırılacaktır.