NECDET EKİCİ’NİN HİKÂYELERİNDE HALK BİLİMİ UNSURLARI

Abstract

Halk bilimi, aynı coğrafyada yaşayan insanların törelerini, geleneklerini, inanışlarını, yemeklerini, hekimlik uygulamalarını, sözlü ya da yazılı ürünlerini inceleyen, bu unsurlardan yola çıkarak birtakım kurallar ve kuramlar ortaya koyan ve bu unsurların birbirleriyle ilişkilerini inceleyen bilim dalıdır. Modernleşmeyle birlikte halk biliminin inceleme alanına giren bu sözlü ya da yazılı değerler azalmakta ya da dönüşmektedir. Halk biliminin birçok sanat ve bilimsel alanla doğrudan veya dolaylı ilişkisi vardır. Bunların başında ise edebiyat gelir. Modernleşmenin getirdiği değişimle birlikte bu değişime direnen, bu çatışmayı eserlerine taşıyan ve gelenekten beslenen çağdaş yazarlar da vardır. Bu isimlerden biri Necdet Ekici’dir. 1980 kuşağı hikâyecilerinden biri olan Necdet Ekici, doğduğu ve yaşadığı yerlerle ilgili folklorik unsurları hikâye formunda okuyucuya sunar. Ekici’nin hikâyelerinde halk kültürü ve folklor önemli bir unsurdur. Afşin’den başlayarak Dörtyol ve Çukurova’ya kadar uzanan sahada; sözlü kültür ürünlerinden, çeşitli inanış ve uygulamalara kadar halkbilimsel unsurlara oldukça vakıf olan, bunlarla ilgili tecrübe ve pratiğe sahip olan Ekici, modernle geleneği bir potada buluşturur. Bu çalışmada Necdet Ekici’nin Son Turnalar (2015), Yüreğimdeki Cemre (2016), Yüreğimi Sana Bıraktım (2016), Gül Olacaksın (2016), Çolpan Yıldızı (2018), ve Nazlı Senem (2020) adlı hikâye kitapları halk bilimi unsurları açısından incelenmiştir. Ekici’nin hikâyeleri halk bilimi unsurları açısından incelenirken nitel araştırma yöntemlerinden betimsel / içerik, veri analizi yaklaşımı seçilmiştir. Bu hikâyeler halkın kültür hafızası olan bazı folklorik detayları barındırmaktadır. Bu hikâyelerdeki halk bilimi unsurları, yoğun kullanımlarının dışında kullanılış şekilleri, benzetme unsuru olmaları ve farklı kültürel özellikleri yansıtmaları bakımından da özgündürler. Çalışmamızda, Ekici’ye ait bu altı kitapta yer alan halk bilimi unsurlarının tespiti yapılmıştır. Yapılan tespitler neticesinde hikâyelerde geçen halk bilimi unsurları incelenerek değerlendirilmeye çalışılmıştır. Anahtar kelimeler: Halk bilimi, sözlü kültür, gelenek, hikâye, Necdet Ekici