Sosyal muhasebenin uygulanabilirliği üzerine düşünceler

Abstract

Salt ekonomik işlemleri kayıt altına alarak muhasebe kişiliklerinin (şirketlerin) yarattığı toplam etkiyi ve değeri gösteremeyen finansal muhasebe, 1980’lerden sonra aşırı finansallaşma sürecinde salt hissedar refahının maksimizasyonunu amaçlamış, örgütsel davranıştan etkilenen diğer çıkar sahiplerini, toplumu ve doğayı büyük ölçüde görüş alanının dışına çıkarmıştır. Küreselleşmeye, neoliberalizme ve özellikle finansallaşma süreçlerine yapısal uyum zorunluluğundan kaynaklanan sözü edilen yapısal finansal muhasebe yetersizliği sosyal muhasebe uygulamaları aracılığıyla aşılabilmiştir Bu bağlamda, muhasebe şirketlerin yarattığı toplam etkiyi ve değeri gösterebilmiş, neredeyse tüm toplumdan oluşan bir çıkar sahipleri topluluğu oluşturmuş, yönetimi tek yönlü olarak sermaye sahiplerine (hissedarlara) bağımlı olmaktan kurtarmış, sermaye sahiplerine ek olarak topluma ve giderek gelecek kuşaklara karşı bile şirket başarımı ile ilgili hesap verilebilirlik, katılım ve saydamlık süreçlerini etkin ve sahici biçimde işletmiştir. Son tahlilde, eleştirel ve sosyal muhasebe yaklaşımları ve uygulamaları ekonomik ve sosyal gerçekliği daha yeterli biçimde yansıtan bir muhasebe gerçekliği inşa etmektedir. Böylece muhasebe sosyal, çevresel ve ekonomik değişim sorunlarının çözümünde sosyal, ekonomik, politik ve kurumsal bir uygulama ve meslek olarak toplum ve insanlık katında güvenilir ve adil bir hakem ya da aracı işlevi üstlenebilmektedir. Bu araştırma ile sosyal/tarihsel olgular ve örnek olaylar çerçevesinde, salt finansal olmayan muhasebelerin ve özelde sosyal muhasebenin tüm önemli üstünlükleri ve zayıflıkları ile birlikte hem teorik, hem de pratik olarak gerçekleştirilmiş ve gerçekleştirilebilir olduğunu ve sadece sosyal ekonomiye değil, genel ekonomiye de uygulandığını ve uygulanabileceğini göstermek amaçlanmıştır.

Having failed to represent the total value and effect created by accounting entities (companies), financial accounting has targeted only the objective of shareholder wealth maximization in the extreme financialization process of 1980’s onwards and pushed other stakeholders, the society and nature affected by the organizational behaviour largely beyond its visual range. The aforementioned financial accounting failure stemming from the necessity of structural adjustment to globalization, neoliberalism and particularly financialization processes could have been overcome by social accounting practices. Within this context, accounting are able to reflect total value and effect generated by companies, form a stakeholder constituency including almost the whole society, reduce the unilateral dependence of executive management upon the capital owners (shareholders) and finally account for the corporate performance to the society and even future generations in addition to the capital owners and govern participation, transparency and accountability processes truly and efficiently. In the final analysis, critical and social accounting approaches and practices have constructed an accounting reality corresponding more adequately to the economic and social reality. Thus, accounting as a social, economic, political and institutional practice and profession can assume a credible and fair mediating or intermediary function for resolving major social, environmental and economic exchange problems in the eyes of the society and humanity. This research study seeks to demonstrate within the context of relevant social/ historical facts and cases that nonfinancial accountings and specifically social accounting have both theoretically and practically been realized or realizable with all its key strengths and weaknesses, and were and could be applicable not only for the social economy but also for the whole economy.