Okul öncesi dönemde ebeveyn tutumları ile çocuğun prososyal davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Ebeveyn tutum ve davranışları, çocuğun gelişimi ve gelişimsel çıktıları üzerinde oldukça etkili olabilmektedir. Ebeveynler, çocuklarının sosyal gelişimlerinde onların en yakın rol modelleridir. Özellikle çocukların diğer insanlarla olan sosyal ilişkilerinde önemli bire yere sahip olan prososyal davranışların edinilmesinde ebeveynlerin rol model olarak tutum ve davranışları önemli bir faktör oluşturmaktadır. Prososyal davranışlar sağlıklı toplumların temelindeki olumlu sosyal davranışları oluşturmaktadır. Erken yaşlardan başlayarak bu davranışların kazanılması da oldukça önemlidir. Bu araştırmanın amacı; okul öncesi dönemde ebeveyn tutumları ile çocukların prososyal davranışları arasındaki ilişkinin annenin demografik özellikleri, tutumları ve çocuğun demografik özellikleri açısından incelemektir. Araştırmanın evrenini Malatya ili, örneklemini ise Battalgazi ve Yeşilyurt İlçelerinde çocukları Milli Eğitim Bakanlığına bağlı resmi ve özel okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden çocuğu olan 235 anne oluşturmaktadır. Araştırma da veri toplama aracı olarak, demografik bilgi formu, Çocuk Prososyallik Ölçeği (Anne Formu) ve "Ebeveyn Tutum Ölçeği" kullanılmıştır. Verilerin analizinde IBM SPSS Statistics 22 programı kullanılmıştır. Verilerin analizi, yüzde oranı, bağımsız gruplar için T testi, ilişkisiz örneklemler için tek faktörlü varyans analizi (ANOVA), pearson momentler çarpımı (korelasyon katsayısı) ve farklılıkların kaynağını tespit etmek amacıyla TUKEY testi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Bulgular incelendiğinde, ebeveyn tutumu ölçeği alt boyutlarıyla çocuk prososyal davranışı arasında zayıf ilişkiler bulunmuştur. Demokratik ve aşışı koruyucu ebeveyn tutumlarıyla çocuk prososyal davranışları arasında pozitif yönde zayıf bir ilişki bulunurken, otoriter ebeveyn tutumu ile çocuk prososyal davranışı arasındaki ilişkinin negatif yönlü olduğu tespit edilmiştir. Ebeveyn tutumu anne demografik özelliklerine göre incelendiğinde demokratik ebeveyn tutumu ile çocuk sayısı ve çocuğun cinsiyeti arasında anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Çalışan annelerin aşırı koruyu tutum sergileme oranları pozitif yönde anlamlı farklılık göstermekte ayrıca çalışmayan annelerin çocukların pozitif yönde anlamlı bir farkla daha çok prososyal davranış sergiledikleri görülmektedir.

Parental attitudes and behaviors can be quite effective on the child's development and developmental outcomes. Parents are their closest role models in the social development of their children. Parents' attitudes and behaviors are an important factor in the acquisition of prosocial behaviors, which play an important role in the social relations of children with other people. Prosocial behaviors constitute positive social behaviors at the foundation of healthy societies and it is very important to acquire these behaviors at an early age. The purpose of this research; to examine the relationship between parental attitudes and children's prosocial behavior in preschool period in terms of the demographic characteristics of the mother, attitudes and demographic characteristics of the child. The population of the study consists of 235 mothers whose children attend official and private pre-primary education institutions in the province of Malatya and the sample in Battalgazi and Yeşilyurt Districts. In the research, demographic information form, Child Prosecution Scale (Mother Form) and "Parental Attitude Scale" were used as data collection tools. IBM SPSS Statistics 22 program was used to analyze the data. Data analysis was carried out using percentage rate, T test for independent groups, single factor variance analysis (ANOVA) for unrelated samples, pearson moments product (correlation coefficient) and TUKEY test to determine the source of differences. While there was a weak positive relationship between democratic and overprotective parental attitudes and child prosocial behavior, the relationship between authoritarian parental attitude and child prosocial behavior was found to be negative. When the parental attitude was analyzed according to the demographic characteristics of the mother, significant relations were found between the democratic parental attitude and the number of children and the gender of the child. The rates of overprotection attitudes of working mothers differ positively, and it is seen that mothers who do not work exhibit more prosocial behavior with a positive meaningful difference.