Finansallaşma oyununda Türk bankacılığı: 1980-2007 Döneminde Kazanan Mıdır, Kaybeden Midir?

Abstract

Bu çalışmanın amacı Türk bankacılık endüstrisinin finansallaşma oyunundan nasıl etkilendiğini ortaya koymaktır. Çalışma için Granger nedensellik sınamasına başvurulmış ve finansallaşmanın ve giderek aşırı finansallaşmanın (balonların) neredeyse dizginsiz biçimde yaşandığı benzersiz bir zaman dilimi olması dolayısıyla araştırma dönemi olarak özellikle seçilen 1980-2007 döneminin yıllık verileri kullanılarak sözü edilen döneme özgü önemli tarihsel olguların ortaya konulması istenmiştir. Kurulan VAR modellerinin bağımlı değişkenleri bankacılık sisteminin karlılık düzeyi ve toplam kredi hacmi iken, bağımsız değişkenler finansal derinleşme oranı, dış kredi yıllık faiz oranları, döviz tevdiatları ve devlet borçlanma senetlerinin yıllık bileşik faiz oranları olarak belirlenmiştir. Çalışmanın bulguları, finansallaşma oyununda Türk bankacılık endüstrisinin 1990’lara kadar kamunun ana finansörü olmanın rahatlığına dolayısıyla uluslararası piyasalarda bilinçli bir oyuncu olarak davranamadığını, 1990’lardan sonra ise uluslararası finansal piyasalardaki olumlu faiz farklılıklarının desteğiyle önce uluslararası piyasalardan borçlanarak ve sonrasında uygun dış kredileri yurtiçi tüketici ve yatırımcılara kullandırarak bu süreçten yarar sağladığını göstermiştir. Son tahlilde, küresel ve ulusal finansal sermayenin bir bileşeni ve net bir borçlanıcı olarak Türk bankacılık endüstrisi, bir yandan faiz arbitrajı fırsatlarına ek olarak döviz tevdiatları ve finansal araçlara yatırımlardaki eşzamanlı artışlar yoluyla finansallaşma oyununun kazananlar kulübünde yer alabilmiş, öte yandan kredi arzını arttırmak yoluyla finansal derinleşmeyi desteklemiş görünmektedir.

This study aims at identifying how the Turkish banking industry has undergone the game of financialization. The Granger causality test was employed in the study and by the use of annual data for the research period of 1980-2007 selected for its uniqueness as an era of almost uncontrolled financialization and then extreme financialization (i.e. bubbles), it was intended to demonstrate significant historical phenomena specific to this period. While the dependent variables of the VAR models established for this research were the profitability level and total credit volume of the banking industry, the independent variables were assigned as financial deepening ratio, LIBOR (London Interbank Offered Rates), foreign exchange deposits and annual accumulated compound interest rates of government securities. The research findings revealed that in the financialization game, Turkish banking industry could not have acted as a well-informed player in the international markets until the 1990s due to the comfort of being the major financier of the state, but following the 1990s it has capitalized on this process by first borrowing and then lending suitable foreign credits to domestic consumers and investors with the help of favourable interest rate differentials in the international markets. In the final analysis, as a constituent of global and national financial capital and a net debtor, the Turkish banking industry seems to afford taking part in the winners club of the financialization game by simultaneous increases in financial investments and foreign exchange deposit accounts in addition to interest arbitrage opportunities on one hand, and supporting the financial deepening by increasing the quantity of credit supplied, on the other.