Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu derecelendirme ölçeği-IV okul öncesi sürümü Türkçe versiyonu: Geçerlik ve güvenirlik çalışması

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Derecelendirme Ölçeği-IV Okul Öncesi Versiyonu'nun (DEHB-DÖ-IV Okul Öncesi) Türkçe geçerlilik güvenilirliğini test ederek ölçeğin okul öncesi popülasyonda DEHB belirtileri açısından psikometrik tanı aracı olarak kullanımının uygun olup olmadığını incelemektir. Ölçek uyarlama çalışmasının kontrol grubu, Aksaray ili merkezinde, okul öncesi eğitimi alan 400 çocuğa ait gönüllü olarak katılmayı kabul eden ebeveyn, akraba ve öğretmenden oluşmuştur. Bu çalışmanın klinik örneklemi, Çukurova Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk Ruh Sağlığı ve Psikiyatri Polikliniğine başvuran, DSM-V tanı ölçütlerine göre DEHB ve yıkıcı davranım bozukluğu tanısı almış, çalışmaya dahil olma ölçütlerini karşılayan 3-6 yaşları arasında ana sınıfı çağındaki 76 (16 kız, %21,1; 60 erkek, %78,9) çocuğa ait gönüllü olarak katılmayı kabul eden ebeveyn, akraba ve öğretmenden oluşmuştur. Araştırmada veri toplama araçları olarak; Sosyodemografik Bilgi Formu, Hollingshead Sosyal Durum Endeksi, DEHB Derecelendirme Ölçeği-IV Okul Öncesi Sürümü, Yenilenmiş Conners Ebeveyn Derecelendirme Kısa Formu, Yenilenmiş Conners Öğretmen Derecelendirme Kısa Formu ve Yenilenmiş DEHB ve Yıkıcı Davranım Bozukluğu Belirtilerinin Okul Öncesi Dönem Tarama ve Değerlendirme Ölçeği kullanılmıştır. DEHB-DÖ-IV Okul Öncesi versiyonunun toplam varyansın 63'ünü açıklayan özdeğeri 1,20'nin üzerinde 2 faktörlü bir yapı olduğu görülmüştür. Toplam 18 madde 2 alt boyuttan oluşan ölçeğin DFA uyum indeksi değerleri ve uyum indekslerinin değerlendirilme standardize edilmiş regresyon ağırlıkları; dikkat eksikliği için .64 ile .86, hiperaktivite/dürtüsellik için .53 ile .79 arasında değiştiği belirlenmiştir. Faktör yapısının belirlenen modele uyum gösterdiği söylenebilir. Ölçeğe ait maddelerin iterasyon sayısının 3 olduğu görülmüştür. İç tutarlılık katsayıları alt boyutlar için α=.937 (dikkat eksikliği) ile α=.908 (Hiperaktivite/dürtüsellik) değerlerini aldığı, toplam iç tutarlılık katsayısının ise α=.954 olduğu görülmektedir. Ölçüt geçerliliği çalışması için Derecelendirme Ölçeği-IV Okul Öncesi Versiyonunu ile Yenilenmiş Conners Ebeveyn Derecelendirme Ölçeği'nin alt boyutları ve toplam ölçek puanlarının ortalamaları arasındaki korelasyon katsayılarının r=.387 (p<.01) ile r=.829 (p<.01) arasında değiştiği, ölçek toplamları arasındaki korelasyon katsayısının ise r=.864 (p<.01) olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen bulgular ölçeğin yapı geçerliliğinin uygun olduğunu göstermektedir. ROC analizi ile edilen kestirim değerlerine göre öğrencilerin puanları negatif ve pozitif (hasta tanısı alma olasılığı) olarak 2 gruba ayrılmıştır. Elde edilen kestirim değerlerine göre tarama grubunda dikkat eksikliği hastalığı tanısı alma olasılığı olanların oranı %2,5, hiperaktivite/dürtüsellik oranı %15,4 ve toplamda DEHB olma olasılığı %4,2'tür. Elde edilen bulgulara göre, Türkçeye uyarlanan Dikkat Eksikliği Derecelendirme Ölçeği-IV Okul Öncesi Versiyonu'nun, okul öncesi dönem dikkat eksikliği ve hiperaktivite belirtilerini incelemede geçerli ve güvenirlir bir ölçme aracı olduğu, tanı koyma performansının da oldukça yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

The aim of this study was to test the validity reliability of the Turkish version of the Attention Deficit Hyperactivity Disorder Rating Scale-IV Preschool Version (ADHD-DÖ-IV Preschool) and toinvestigatethesuitability of the scale as a psychometric diagnostic tool for ADHD symptoms in the preschool population. The control group of the scale adaptation study consisted of parents, relatives and teachers of 400 preschool children who volunteered to participate in the center of Aksaray. The clinical sample of this study included 76 parents, relatives and teachers who agreed to participate voluntarily who have children (16 girls, 21.1%; 60 males, 78.9%) aged between 3-6 years of age who met ADHD and destructive behavior disorder according to DSM-V diagnostic criteria and applied to Cukurova University Faculty of Medicine, Department of Child and Adolescent Psychiatry. Sociodemographic Information Form, Hollingshead Social Status Index, ADHD Rating Scale-IV Preschool Version, Renovated Conners Parent Rating Short Form, Renewed Conners Teacher Rating Short Form and Renewed ADHD and Disruptive Behavior Disorder Symptoms Screening and Evaluation Scale were used. As data collection tools; According to the findings, it was concluded that the Attention Deficit Rating Scale-IV Parent and Teacher Preschool Version, which was adapted to Turkish has a validity and reliability measure for examining the preschool attention deficit and hyperactivity symptoms. The preschool version of ADHD-DÖ-IV was found to have a 2-factor structure with an eigen value of above 1.20, explaining 63 of the total variance. DFA compliance index values and standardized regression weights of evaluation of compliance indices of the scale consisting of a total of 18 Item 2 sub-dimensions; are between .64 and .86 for attention deficit and .53 to .79 for hyperactivity/impulsivity. It can be said that the factor structure adapts to the determined model. The number of iterations of the substances belonging to the scale were found to be 3. It was seen that the internal consistency coefficients α = .937 (attention deficit) and α=.908 (Hyperactivity/impulsivity) for the subdimensions, and the total internal consistency coefficient was α=.954. The correlation coefficients between the subscales of the Rating Scale-IV Preschool Version and the Renewed Conners Parental Rating Scale and the mean scores of the total scale scores for the criterion validity study were found to be r = .387 (p<.01) and r=.829 (p<.01) and scale total was found to be r=.864 (p<.01). The findings indicate that the structural validity of the scale is appropriate. According to the estimation values obtained by ROC analysis, students' scores were divided into 2 groups as negative and positive (probability of getting a patient diagnosis). According to the predicted values, the rate of those who were diagnosed with attention deficit disorder in the screening group was 2.5%, hyperactivity/impulsivity ratio was 15.4% and total ADHD probability was 4.2%. According to the findings, it was concluded that the Preschool Version of the Attention Deficit Rating Scale-IV, which was adapted toTurkish, was a valid and reliable instrument for examining the preschool attention deficit and hyperactivity symptoms, and the diagnostic performance was very high.