Özel okullarda çalışan öğretmenlerin psikolojik sağlamlıkları ve iş doyumlarının mesleki tükenmişlik düzeylerine etkisi: Mardin ili örneği

Abstract

Bir toplumun çağdaş uygarlık düzeyine çıkmasında en önemli öğe, eğitimdir. Eğitim sisteminin yapısal özellikleri ve amacı, çağdaş uygarlığı yakalamanın ve kalkınmayı sağlamanın temelini oluşturmaktadır. Öğretmenlik; insana bilgi, beceri, duygu, değer ve davranış kazandıran bir meslek olması nedeniyle önem arz etmektedir. Mesleğinde başarılı olabilmesi; fiziksel, sosyal ve ruhsal açıdan sağlıklı olmasına bağlı olan öğretmenin özellikleri ile iş yaşamının koşulları sürekli bir etkileşim halindedir. Öğretmenlerin mesleklerini etkili bir şekilde yapabilmeleri, yeteneklerini algılayabilmeleri ve kendilerine olan özgüvenleri ile doğru orantılıdır. Ancak; öğretmenlerin karşılaştıkları ve mücadele etmek zorunda oldukları problemler, psikolojik sağlamlıkları, mesleklerinden doyum sağlayamamalarına ve mesleğin stresinden kaynaklanan tükenmişlik duygusunu yaşamalarına neden olabilmektedir. Bu araştırmada veriler, Mardin ilinde özel kurum olarak faaliyet gösteren okullarda çalışan 260 öğretmenden anket uygulanarak toplanmıştır. Ankette yer alan 6 maddelik Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği, 20 maddelik Minnesota İş Doyum Ölçeği ve 22 maddelik Maslach Tükenmişlik Envanteri ile katılımcılardan elde edilen veriler, SPSS Statistics 17.00 ve LİSREL 9.1 programları ile analiz edilmiştir. Veri analizleri ölçeklerden elde edilen toplam puanlar üzerinden gerçekleştirilmiştir. İş doyum ve alt boyutu olan içsel doyum puanları cinsiyetlere göre anlamlı fark gösterirken, psikolojik sağlamlık ve tükenmişlik, tükenmişlik alt boyutlarında anlamlı fark göstermemektedir. İş doyum ve içsel doyum ortalamaları kadınlarda erkeklere göre daha yüksek olduğu gözlemlenmektedir. vii Mesleğini isteyerek seçenlerin öğretmenlerin, iş doyumu, içsel doyum, dışsal doyum, tükenmişlik, duygusal tükenmişlik, duyarsızlaşma ve kişisel başarı boyutlarında anlamlı olduğu saptanmıştır. Tükenmişlik alt boyutları olan duyarsızlaşma ve kişisel başarı puanları, medeni duruma göre anlamlı fark gösterirken psikolojik sağlamlık, iş doyum ve tükenmişliğin duygusal tükenmişlik alt boyutunda medeni duruma göre anlamlı bir fark göstermemektedir. Duyarsızlaşma ve kişisel başarı ortalamaları bekarlarda evlilere göre daha yüksek olduğu gözlemlenmektedir. Sonuç olarak, özel okullarda çalışan öğretmenlerin psikolojik sağlamlıkları ve iş doyumlarının mesleki tükenmişlik üzerinde anlamlı bir etkisi olduğu saptanmıştır. Ayrıca yapılan basit ve çoklu doğrusal regresyon analizleri sonucunda; psikolojik sağlamlık ve iş doyum alt boyutlarında içsel doyum ve dışsal doyumun tükenmişlik üzerinde rol oynadığı görülmüştür.

Education is the most important element in the rise of a society to the level of modern civilization. The structural features and purpose of the education system constitute the basis of capturing contemporary civilization and ensuring development. Teaching; It is important because it is a profession that gives people knowledge, skills, emotions, value and behavior. To be successful in his profession; The characteristics of the teacher, who depends on being physically, socially and mentally healthy, and the conditions of business life are in constant interaction. It is directly proportional to teachers' ability to do their profession effectively, to perceive their talents and selfconfidence. But; The problems that teachers face and have to struggle can cause their psychological soundness, lack of satisfaction from their profession and experience a sense of burnout caused by the stress of the profession. In this research, the data were surveyed on 260 teachers working in schools operating as private institutions in mardin province and callected yhen. The questionnaire was analyzed with brief psychological scale which includes 6 items, minnesta job satisfaction scale which includes 20 items, maşlah burnout ınventory which includes 22 items, SPSS statistics 17.00 and Lisren 9.1 programs. Dta analysis was performed on the total scares obtained fro the scales. While the internal satisfaction scores, which are job satisfaction and subdimension, show a significant difference according to gender, psychological resilience and burnout do not show a significant difference in burnout sub-dimensions. It is ix observed that the average of job satisfaction and internal satisfaction is higher in women than men. It was determined that the teachers who chose their profession willingly have meaningful dimensions in terms of job satisfaction, internal satisfaction, external satisfaction, burnout, emotional burnout, depersonalization and personal success. Depersonalization and personal achievement scores, which are sub-dimensions of burnout, show a significant difference according to marital status, whereas psychological resilience, job satisfaction and burnout do not show a significant difference according to marital status in emotional burnout sub-dimension. The depersonalization and personal success averages are higher in singles than in married people. As a result, ıt was found that psycholocical stability and job satisfaction of teachers working in privete schools had a significant effect on Professional burnout. In addition, as a resuıt of simple and multiple linear regression analysis: ın the psychological robustness and job satisfaction sub-dimensions, internal satisfaction and externl satisfaction played a role on burnout.