Finansallaşma sürecinde Türk bankacılık sektörü kredi göstergelerindeki gelişmeler

Abstract

Türk Bankacılık Sistemi mevduat bankacılığı ağırlıklı olarak faaliyet göstermektedir. Sektör, esas olarak mevduat yükümlülüğü yaratmakta, varlık tarafında ise, kredi ve menkul değer varlıkların ağırlıkta olduğu gözlenmektedir. Başlıca finansal varlık kredidir. Kredi portföyünün aktifler içindeki büyüklüğü önemini korumakla birlikte, yıllık artış hızı genellikle azalma göstermektedir. Yıllık artış hızı, 1990’ların sonunda % 60’lar seviyesindeyken, günümüzde % 20’ lere kadar düşmüştür. Bu durum, uygulanan ekonomi politikası ile yakın ilişkili olmakla birlikte esas olarak özel kesimin kredilere olan bağımlılığındaki azalma olarak da görülebilmektedir. Krediler içinde, işletme kredilerinin payı tüketici kredileri ve kredi kartlarının altında seyretmiştir. 1980’ lerin başındaki değişimden sonra hızla önemini kaybeden tarım sektörünün, kredilerden aldığı pay da ivmesini arttırarak düşmüştür. Sanayi sektörünün kredilerden aldığı pay da sürekli olarak azalma göstermektedir. Bu durum, bankacılık kesiminin giderek sanayi kesiminden uzaklaştığını, sanayi sektörünün gereksinim duyduğu kaynağı bulabilmek için alternatif finansman yollarına gittiğini göstermektedir. Türk Finans Sisteminde yaşanan finansallaşma özelinde de, kredilerin sektörel dağılımda en dikkat çeken gelişme bireysel krediler ve kredi kartlarında görülmektedir. Tüketici kredileri içinde konut kredilerinin aldığı pay çok yüksektir (Yaklaşık % 40). Bu durum inşaat sektörünün/konutun, Türkiye'de yaşanan finansallaşma sürecinin en önemli kanallarından biri olduğunu göstermektedir. Diğer bir deyişle konut, finansallaşma döneminde, Türkiye'de hane halklarının borçlanmasının en önemli mecralarından biri olmuştur. Finansallaşma döneminde bireysel bankacılığın ön plana geçmesinin bir diğer önemli göstergesi kredi kartlarıdır. Kredi kartları da tüketici kredileri gibi tüketici harcamalarının artışını sağlayan bir başka önemli unsur olmuştur. Türkiye Bankalar Birliği verileri bu alandaki büyümenin aşırı boyutta olduğunu göstermektedir. Hanehalklarının bu yolla finans sektörüne yapılan gelir aktarımları çok yüksek boyuttadır.