Akıl ve ruh sağlığı bozuk olgularda zorla tedavi: şiddet mi? gereklilik mi?

Abstract

İnsanlık tarihinden beri varlığını sürdüren şiddet günümüz dünyasında kendisini çok farklı şekillerde göstermektedir. Daha önceleri şiddet tanımı içerisinde değerlendirilmeyen birçok davranış ya da söylem bugünkü şartlarda kimi zaman tedavi edilmesi gereken bir sorun, kimi zaman ayıplanma hatta cezai yaptırımlar olarak sonuçlandırılmaktadır. Sağlık alanında da kendisini çok sık gösteren şiddet vakaları hem hekimler, hem hastalar hem de tedavi merkezleri açısından problemler yaratmaktadır. Anayasa m. 17/2 hükmü çerçevesinde akıl hastalarının kendilerine rızaları dışında uygulanacak tedaviler konusunda ise uygulamada bir takım sıkıntılar yaşandığı bilinmektedir. Kişilerin sırf insan olması sebebiyle sahip oldukları temel insan haklarından olan kişi dokunulmazlığı hakkının bu kişiler açısından ciddi anlamda sınırlandırıldığı görülmektedir. Bu durumun taraf olduğumuz “Biyoloji ve Tıbbın Uygulanması Bakımından İnsan Hakları ve İnsan Haysiyetinin Korunması Sözleşmesi (Biyotıp Sözleşmesi)’nin en önemli maddesi olan m.2’ye aykırılık teşkil ettiği düşüncesiyle bu çalışma hazırlanmıştır. Bu çalışmada yetişkin ancak akıl hastalığı sebebiyle ayırt etme gücü olmayan kişiler açısından yapılacak değerlendirmede öncelikle tıp etiği ön planda tutularak, ne ölçüde tedavi sürecine katılabilecekleri, bu yetkinin tanınmadığı hallerde ise hekimin zorla tedavisinin şiddet sayılıp sayılmayacağı incelenmesi amaçlanmaktadır